Όσοι ασχολούμαστε με τον τομέα της εκπαίδευσης έχουμε παρατηρήσει πως χρειάζεται να εξοικειωθούμε με τα χαρακτηριστικά της νέας γενιάς μαθητών, συγκεκριμένα της Gen Z: μεγαλώνουν με πλήρη παρουσία της τεχνολογίας και των κοινωνικών μέσων σε μια κοινωνία που είναι πιο πολυπολιτισμική από ποτέ, προτιμούν την αυθεντικότητα και την εκφραστικότητα σε αντίθεση με τον συμβατικό τρόπο σκέψης, ενώ συχνά έχουν μια αυξημένη τάση ενδιαφέροντος για τα κοινά, όπως για παράδειγμα για θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Φαίνεται επίσης ότι έχουν κάποιου είδους σχέση με τη λογοτεχνία, γεγονός που επιβεβαιώνεται από την παρουσία τους σε πολλά βιβλιοφιλικά προφίλ του Instagram και του Tik Tok. 

   Οι εκπαιδευτικοί λοιπόν, καλούμαστε να διδάξουμε αυτούς τους νέους και να αντιμετωπίσουμε όσες δυσκολίες προκύπτουν κατά τη διδασκαλία των θεωρητικών μαθημάτων, και δη της Λογοτεχνίας, που είναι το πιο “παρεξηγημένο” μάθημα από αυτά. Πέρα από το ότι υπάρχουν προβλήματα στην τάξη όσον αφορά τη γενικότερη συμμετοχή τους στο μάθημα της λογοτεχνίας, την κατανόηση του περιεχομένου και τη σωστή απάντηση των ερωτήσεων που τους δίνονται, κυριαρχεί η εντύπωση - και δυστυχώς υιοθετείται από πολλούς ανθρώπους  -  ότι οι νέοι έχουν μειωμένη κριτική ικανότητα και κατ’ επέκταση φαντασία, και άρα δεν μπορούν να εκτιμήσουν την καλή λογοτεχνία, επειδή βρίσκονται συνεχώς (;) στο διαδίκτυο. 

   Εάν όμως οι τρόποι μας για να ενθαρρύνουμε, να προκαλέσουμε το ενδιαφέρον τους, και γενικά να προσεγγίσουμε τους μαθητές, συνδέονται με τη λανθασμένη αντίληψή μας γι' αυτούς, μια άποψη που ήδη θίχθηκε, τότε το παιχνίδι είναι χαμένο. 

   Εξάλλου, υπάρχουν πολλοί τρόποι για να διδαχθεί το μάθημα της λογοτεχνίας με αποτελεσματικότητα. Σύμφωνα με ακαδημαϊκές μελέτες, όπως των Linda Teran Strommen και Barbara Fowles Mates “Learning to Love Reading: Interviews With Older Children and Teens”, Raneetha Rajaratnam “For the Love of Reading! New Strategies to Engage the Next Generation of Readers” και Abdus Sattar Chaudhry “Reading Preferences among Different Generations: A Study of Attitudes and Choices”, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να συνεργαστούν με τους μαθητές έτσι ώστε αρχικά να τους κατανοήσουν, και έπειτα να προσαρμόσουν εκ νέου το περιβάλλον μάθησης. Κατά τους μελετητές η αξιολόγηση των χαρακτηριστικών του εκάστοτε μαθητή, η προσαρμογή στο μαθησιακό στυλ των νέων και η βιωματική μάθηση, οδηγούν σε ένα μαθησιακό περιβάλλον που είναι εστιασμένο στον ίδιο το μαθητή.

    Έτσι, ανάλογα με το επίπεδο και τις ανάγκες των μαθητών, μπορούν να εφαρμοστούν ποικίλες διδακτικές προσεγγίσεις, όπως επιλογή λογοτεχνικών έργων που είναι κατάλληλα για την ηλικία και τα ενδιαφέροντά τους. Τα κείμενα άλλωστε, που είναι συναρπαστικά και ευανάγνωστα, θα τους ενθαρρύνουν να συμμετέχουν ενεργά στο μάθημα. Επιπρόσθετα, η διεξαγωγή συζητήσεων πάνω στο θέμα, τους χαρακτήρες και την εξέλιξη της πλοκής είναι ένας ακόμα τρόπος προσέγγισης των μαθητών. Οι αναλύσεις αυτές μάλιστα θα τους βοηθήσουν στο να κατανοήσουν το περιεχόμενο και τη σημασία των έργων. Η προώθηση της δημιουργικότητας μέσω πρωτότυπων δραστηριοτήτων, όπως η συγγραφή μικρών διηγημάτων ή ποιημάτων εμπνευσμένων από τα έργα που διαβάζουμε κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας του μαθήματος, η ενθάρρυνση των μαθητών να εξερευνήσουν το πλαίσιο και το ιστορικό υπόβαθρο των έργων και έπειτα η παρουσίαση των ευρημάτων τους, θα επιφέρουν αντίστοιχα αποτελέσματα. Τέλος η χρήση ψηφιακών πόρων ή/και άλλων εργαλείων, όπως εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης και πλατφόρμες, θα καταστήσουν το μάθημα πιο διαδραστικό, αναδεικνύοντάς τες έτσι ως σύγχρονα μέσα διάδοσης της λογοτεχνίας. Σε όσα προαναφέρθηκαν, να προστεθούν ταινίες ή σειρές βασισμένες σε βιβλία που ήδη υπάρχουν σε πλατφόρμες όπως το Netflix, το Cinobo, το Amazon Prime και πολλές άλλες. Ως απόρροια όλων αυτών,  θα αναπτυχθούν δεξιότητες, ικανότητες και γνώσεις, θα προωθηθεί η αυτο-έκφραση, θα έρθουν με άλλα λόγια σε επαφή με τα οφέλη της λογοτεχνίας.

   Αν και τα παιδιά της Gen Ζ μπορεί να έχουν μεγαλώσει μπροστά από μια οθόνη, να είναι συνεχώς συνδεδεμένα στο διαδίκτυο και να έχουν συνηθίσει στο σκρολάρισμα, βρίσκουν ακόμα νόημα, απαντήσεις και διασκέδαση μέσα από τα βιβλία και την ανάγνωση. Άλλωστε αυτή η ίδια άποψη ακουγόταν και για τα παιδιά των δεκαετιών του 1980 - 1990, ότι δηλαδή βρίσκονταν μονίμως μπροστά από την τηλεόραση. Η πραγματικότητα λοιπόν, φαίνεται να αναιρεί αυτά τα στερεότυπα. Υπάρχουν ήδη πολλοί νέοι στη χώρα μας που λατρεύουν τη λογοτεχνία, την ποίηση, τα μυθιστορήματα, την ιστορία, τη μυθοπλασία και την εμπειρία της ανάγνωσης, ενώ υπάρχουν κι άλλοι μαθητές που θέλουν να αγαπήσουν τη λογοτεχνία. Απλά δεν το γνωρίζουν ακόμα.

Ροδαμάνθη Σοφικίτου